Wanneer wordt een gelegenheidsgeschenk een schenking?

Er bestaat geen wettelijke regeling die aangeeft waar het onderscheid tussen schenkingen en gelegenheidsgeschenken precies ligt. Wel zijn er enkele gangbare vuistregels. Zo is er sprake van gelegenheidsgeschenken wanneer de volgende kenmerken aanwezig zijn.

Vooreerst moet de waarde van het gelegenheidsgeschenk in verhouding staan tot het vermogen van de schenker. Doorgaans wordt aanvaard dat u jaarlijks maximaal 1% van uw totaal vermogen (zowel roerend als onroerend) aan één of meer begunstigden cadeau mag doen. Stel dat u een totaal vermogen van 750.000 euro heeft, dan zou u dus jaarlijks tot 7.500 euro aan gelegenheidsgeschenken kunnen uitdelen. Verder mag het gelegenheidsgeschenk de schenker niet verarmen, het moet bescheiden blijven dus. En ten slotte moet een gelegenheidsgeschenk – u raadt het al – naar aanleiding van een speciale gelegenheid gegeven worden. Voorbeelden zijn een huwelijk, het behalen van een diploma, een verjaardag, Nieuwjaar, Kerstmis, enzovoort.

Onder welke vorm een gelegenheidsgeschenk gedaan mag worden, is ook niet echt geregeld. Een gewone envelop is mogelijk, maar het kan ook via een bankoverschrijving. In dit laatste geval noteert u best in de mededeling van de overschrijving dat het om een gelegenheidsgeschenk gaat: Voor je kerst, Gelukkig Nieuwjaar, Voor je verjaardag, Gefeliciteerd met je diploma, ... Vermijd daarbij – zeker met wat grotere bedragen – de vermelding “schenking”!

In tegenstelling tot een gelegenheidsgeschenk heeft een schenking wel belangrijke burgerrechtelijke en fiscale implicaties, waarvan we de belangrijkste hierna toelichten.

Een schenking heeft vooreerst erfrechtelijke gevolgen. Heeft u bijvoorbeeld meerdere kinderen en heeft u enkel aan één van hen een schenking gedaan, dan wordt deze schenking, voor zover u niets gespecifieerd heeft in dat verband, beschouwd als een voorschot op zijn erfenis. Het gevolg daarvan is dat deze schenking in principe verrekend zal moeten worden met zijn erfdeel om zo de gelijkheid met de andere kinderen te verzekeren. Bij een gelegenheidsgeschenk is dat niet het geval. Overdrijf dus niet met te grote gelegenheidsgeschenken ten aanzien van één kind, want dat zou na uw overlijden tot discussies met de andere kinderen kunnen leiden.

In tegenstelling tot gelegenheidsgeschenken, zijn er bij echte schenkingen bepaalde vormvoorwaarden vereist. Zo kan u schenken via een notariële akte, of onderhands (bijv. via een bankgift), waarbij u ook rekening moet houden met bepaalde voorwaarden (o.a. de neutrale overschrijving gevolgd door de zogenaamde pacte adjoint waarmee u onder meer uw begiftigingsinzicht aantoont).

Maar vooral op fiscaal vlak zijn er belangrijke verschillen tussen beide. Zo is een gelegenheidsgeschenk niet onderworpen aan successie- of schenkingsrechten. Schenkingen zijn dat wel. Zo kan u bijvoorbeeld geld of effecten via een bankgift schenken aan één of meer van uw kinderen. Indien u deze bankgift laat registreren, dan is daarop 3% (Vlaams en Brussels Gewest) of 3,3% (Waals Gewest) aan schenkingsrechten verschuldigd. Overlijdt u na de registratie dan zijn er in principe geen successierechten meer verschuldigd. Indien de bankgift niet geregistreerd wordt, zijn er geen schenkingsrechten maar wel successierechten verschuldigd, mocht u in de periode van 3 jaar (Vlaams en Brussels Hoofdstedelijk Gewest) of 5 jaar (Waals Gewest) volgend op de schenking overlijden. Vervelend, want de toptarieven in rechte lijn in de successierechten bedragen maar liefst 27% (Vlaams Gewest) of 30% (Waals en Brussels Hoofdstedelijk Gewest).

Hoed u er dus voor om te omvangrijke gelegenheidsgeschenken te doen, want de fiscale administratie zal ze met grote argwaan bekijken. De fiscus kan dan trachten om die als een echte schenking te herkwalificeren mocht u komen te overlijden binnen de 3 of 5 jaar – naar het geval – volgende op de overmaking, met alle nefaste fiscale gevolgen van dien.

Wenst u uw oogappels te begunstigen tijdens de feestdagen, overdrijf dan niet in waarde indien u dat onder de noemer van de gelegenheidsgeschenken wil doen. Wil u een substantieel bedrag aan uw begunstigden overmaken, of twijfelt u misschien of uw geschenk toch als een schenking kan worden beschouwd, opteer dan voor een werkelijke schenking met de nodige vormvereisten. Zo weten u en uw begunstigden waar ze aan toe zijn, en kunnen latere onaangename gesprekken met de fiscus of andere erfgenamen vermeden worden. Prettige feestdagen!