• We zitten in de laatste rechte lijn van de Amerikaanse verkiezingen van 3 november 2020
• De kans op een betwist resultaat indachtig is het interessant de historische precedenten te analyseren: wat is er gebeurd, wat was de reactie van de financiële markten en wat zouden de gevolgen kunnen zijn voor de verkiezingen van dit jaar?
• Een terugblik op de meest controversiële verkiezingsstrijd in de recente geschiedenis, namelijk die van 2000 tussen de gouverneur van Texas, George W. Bush, en vice-president Al Gore.

Op minder dan een maand verwijderd van de Amerikaanse presidentsverkiezingen maken nogal wat beleggers zich zorgen over de mogelijkheid dat de verkiezingsuitslag niet onmiddellijk bekrachtigd zal worden. De beursvolatiliteit heeft altijd de neiging om toe te nemen tijdens de maand voorafgaand aan de presidentsverkiezingen, maar nu is ze wel erg opvallend doordat president Trump reeds aangaf dat de winnaar mogelijks pas na enkele maanden bekend zal zijn.

De mogelijkheid dat de verkiezingsuitslag betwist wordt, kwam al naar voor tijdens het eerste presidentieel debat. Een van de thema’s die toen aan bod kwamen was “De integriteit van de verkiezing”, een thema dat door de meeste waarnemers niet als een probleem werd beschouwd tijdens vorige verkiezingen. Maar nu er meer dat ooit per post wordt gestemd, gaan veel waarnemers ervan uit dat deze verkiezingen net als in 2000 voor de rechtbanken zullen worden beslecht en dat het dus helemaal niet zeker is dat er de dagen of zelfs de weken volgend op 3 november een winnaar bekend zal zijn.

Op de financiële markten is deze nervositeit rond een betwiste verkiezingsuitslag al merkbaar in de termijncontracten op de VIX-index, de index die de impliciete volatiliteit van de S&P 500 weergeeft. Die termijncontracten houden rekening met een toegenomen volatiliteit in november, die opnieuw zou afnemen in 2021. Die oriëntatie blijft zichtbaar, ook al is de voorsprong van Joe Biden op Donald Trump de voorbije dagen opgelopen in de peilingen.

Met de mogelijkheid van een betwist resultaat, is het interessant om te kijken naar historische precedenten en wat de reactie was van de financiële markten en de implicaties voor de verkiezingen van dit jaar.

De laatste keren dat de verkiezingsuitslag in de Verenigde Staten werd betwist, namelijk 2000 en 1876, was het resultaat lange tijd na de verkiezingsdag onzeker en was de winnaar in beide gevallen pas na meer dan een maand bekend¹. Het is niet uitgesloten dat een dergelijk scenario zich deze keer herhaalt. Daartoe zou volstaan dat een zogenaamde Swing State met een klein verschil wordt gewonnen. In volle coronacrisis zou deze onzekerheid nog groter kunnen worden door vertragingen in de stemtellingen als gevolg van het grote aantal stemformulieren die per post worden ingediend.

Als we het over een betwiste verkiezingsuitslag hebben, dan denken we meestal terug aan de verkiezingen van 2000 tussen de gouverneur van Texas, George W. Bush, en de uittredende vicepresident Al Gore. Deze verkiezingsuitslag was pas definitief een maand na de verkiezingsdag en was de meest betwiste van de recente geschiedenis. Het waren bovendien de enige verkiezingen van de laatste 100 jaar waarbij de president de nationale volkstemming niet won, tot Donald Trump dit exploot wist te herhalen in 2016.

Het dispuut spitste zich toe op de staat Florida, waar de race uitzonderlijk close was en beide kandidaten absoluut als winnaar uit de bus moesten komen om de meerderheid in het kiescollege beet te hebben. Uiteindelijk haalde Bush Florida en zijn 25 kiesmannen binnen met een miniem verschil van 0,009% of 537 stemmen op de bijna 6 miljoen in totaal.

Op de verkiezingsavond schommelde het resultaat in Florida heen en weer tussen George Bush en Al Gore. Met een marge van minder dan 0,5% voor de verkiezing, werd in de staat een verplichte hertelling van de stemmachines bevolen. Het team van Al Gore vroeg ook een manuele hertelling van de stemformulieren in vier county’s van Florida die zich in traditioneel democratische zones bevonden.

Na een lang juridisch getouwtrek was het uiteindelijk het Hooggerechtshof van de Verenigde Staten dat deze manuele hertelling opschortte op 9 december. Nadat hij akte had genomen van de beslissing van de hoogste rechtsinstantie van het land, legde Al Gore zich op 13 december officieel neer bij zijn nederlaag. Dat was vijf weken na de verkiezingsdag.

Als reactie op de onzekerheid rond de verkiezingsuitslag viel de S&P 500-index 1,6% terug op de dag na de verkiezingen op 8 november, alvorens nogmaals 0,7% en 2,4% in te leveren de twee dagen daarna. Uiteindelijk liet de S&P 500 zijn slechtste maandprestatie van dat jaar optekenen met een daling van 8%.

Doordat Wall Street terrein verloor, richtten de beleggers zich op US Treasury Bonds. De Amerikaanse rente op 10 jaar daalde zo van 5,86% op het einde van de verkiezingsdag tot 5,26% op 13 december, de dag dat Al Gore de handdoek in de ring gooide. In de loop van de maand volgend op deze aankondiging leverde de S&P 500 nog eens 3,1% in, terwijl het rendement van de US Treasury Bond op 10 jaar weinig varieerde en op 12 januari afsloot op 5,25%.

De belangrijkste les die we uit de gebeurtenissen van 2000 kunnen trekken, is dat de gerechtelijke procedure meer tijd in beslag kan nemen dan voorzien en dat deze onzekerheid op haar beurt een aanzienlijke negatieve impact heeft op de beurzen. En dat nog voor de huidige controversiële vraag over de stemformulieren per post aan bod is gekomen.

Aangezien president Trump al aangaf dat hij ervan uitgaat dat de verkiezingen voor het Hooggerechtshof zullen beslecht worden, zouden deze stemformulieren per post het belangrijkste twistpunt kunnen worden. De kans op een dergelijk evenement kan afgeleid worden uit het model van FiveThirtyEight, een site die gespecialiseerd is in de analyse van peilingen. Die schat de kans dat ten minste één Swing State binnen een vork van 0,5% tussen de twee kandidaten zou bekampt worden in op 5%. Ondanks de comfortabele voorsprong van Joe Biden in de peilingen, is er dus nog een niet te verwaarlozen kans dat de verkiezingen uitdraaien op een erg spannende uitslag in een of meer Swing States.

De presidentsverkiezingen van 4 jaar geleden liggen nog vers in het geheugen. In november 2016 won Donald Trump de race naar het Witte Huis door de drie Swing States Michigan, Pennsylvania en Wisconsin binnen te halen met marges van minder dan 1% tegenover Hillary Clinton … die nochtans met bijna 3 miljoen stemmen verschil de nationale volksstemming had gewonnen.

¹ In een ander geval in 1824 haalde geen enkele kandidaat de noodzakelijk meerderheid in het kiescollege om tot overwinnaar te worden uitgeroepen. Overeenkomstig het twaalfde amendement van de Grondwet was het toen de Kamer van Volksvertegenwoordigers die de president verkoos tijdens een aparte stemming.