Obligaties hebben hun X-factor terug

We komen uit een verloren decennium voor obligatiebeleggers. Heel die tijd hielden de centrale banken de beleidsrente tegen de nulgrens gedrukt. En dat in een poging om de economie aan te zwengelen en de inflatie op te krikken in de nasleep van de financiële crisis.

Als gevolg van dat jarenlange nulrentebeleid werd het traditionele verdienmodel van obligaties helemaal uitgehold. Waar beleggers ooit konden rekenen op degelijke, voorspelbare rendementen uit vastrentende effecten, zagen ze een bijna nul- of negatief rendement na inflatie. Met de jaren zakten de obligatiemarkten dan ook weg in een diepe winterslaap, met rendementen die nauwelijks konden prikkelen.

In hun zoektocht naar beleggingen met een polsslag, zat er voor veel beleggers weinig anders op dan zich te wenden tot risicovollere activaklassen. Vooral aandelen ontpopten zich tot hét alternatief in een wereld waarin obligaties synoniem stonden voor stagnatie. Zo verdrievoudigde de S&P 500 tussen 2010 en 2020. Wie toch nog in obligaties belegd bleef, zag zijn koopkracht jaar na jaar verdampen.

Het grootste venijn voor obligatiebeleggers zat echter in de staart. In 2022 schakelden de centrale banken namelijk van achteruit naar vierde versnelling door de beleidsrente aan een verschroeiend tempo te verhogen. Wie op dat moment in obligaties was belegd, zag zijn nauwelijks of niet-renderend schuldpapier ook nog eens in waarde kelderen. Een ware 'bondageddon'.

Ter opfrissing: obligaties hebben een vaste nominale waarde en een vaste rente (coupon). Als de marktrente stijgt, worden bestaande obligaties met een lagere rente minder aantrekkelijk voor beleggers. Dit leidt tot een daling van de marktprijs van deze obligaties. De reden hiervoor is dat wanneer obligaties worden uitgegeven met een hogere rente, de obligaties met een lagere coupon in waarde dalen om competitief te blijven.

2022 was een annus horribilis voor obligatiebeleggers die zich al die jaren aan vastrentende effecten hadden vastgeklampt. Voor nieuwe kopers op de obligatiemarkt werd het rendement sinds 2022 wél aantrekkelijker. Dit komt omdat zij secundaire obligaties konden kopen tegen een lagere prijs, maar wel de volledige nominale waarde terugkrijgen op de vervaldatum, plus een coupon gedurende de looptijd (ze kunnen natuurlijk ook intekenen op nieuw uitgegeven obligaties).

Voor de ’flexibele’ belegger luidde 2022 dus een positief hoofdstuk in. Na een decennium van droogte, kon er stilaan weer naar opportuniteiten gevist worden in het obligatiesegment. En die opportuniteiten kwamen sneller bovendrijven dan verwacht. Want sinds de Federal Reserve in maart 2022 en de Europese Centrale Bank in juli 2022 de beleidsrente begonnen te verhogen, steeg het rendement op obligaties fors. Heel fors zelfs. Zo staat het rendement op Investment Grade-bedrijfsobligaties¹ in euro vandaag op het hoogste peil sinds 2011.

Alles heeft er de schijn van dat het huidige rendement op obligaties nog een poos (maar ook niet eeuwig – zie verder) op een hoog niveau zal blijven. Daar zijn verschillende verklaringen voor. Behalve de beleidsrente opkrikken, beëindigden de meeste grote centrale banken hun opkoopprogramma’s voor obligaties; sommige begonnen ook met de afbouw van hun obligatieportefeuilles. En een hoger aanbod voor de markt om te absorberen, drukt op de koers en heeft tot gevolg dat de hoge rente verder ondersteund wordt.

De jongste jaren wordt de situatie nog eens extra bemoeilijkt door de sterk presterende Amerikaanse economie. De VS is de grootste economie ter wereld, en heeft dan ook een grote invloed op het globale economische plaatje en de financiële markten. Stevige groeicijfers betekenen echter dat de inflatie hoger kan blijven, waardoor ook de beleidsrente hoger moet blijven. Op die manier is het renteniveau op Amerikaans staatspapier met een looptijd van 10 jaar gestegen van een dieptepunt van 0,5% in 2020 tot ongeveer 4,5% eind 2023².

Daarbij komt dat het Amerikaanse ministerie van Financiën extra obligaties zal moeten uitgeven om haar hoge overheidstekort te financieren. Schattingen wijzen zelfs op een gemiddelde toename van 23% in de omvang van de uitgifte van staatsobligaties voor alle looptijden in 2024³. Opnieuw betekent dit dat er meer obligaties op de markt komen om te absorberen. Een bijkomende zorg is dat Japanse beleggers – traditioneel gretige kopers van Amerikaans staatspapier – steeds meer obligaties uit eigen land kopen en dus kapitaal repatriëren. Dat komt omdat Japanse obligaties voor hen een stuk aantrekkelijker werden dan Amerikaanse, na afdekking van het wisselkoersrisico.

Er zijn echter niet alleen opwaartse krachten aan het werk. Want hoewel we verwachten dat centrale banken de rente nog enige tijd hoog zullen houden, voorzien we ook geen belangrijke verdere verhogingen van de beleidsrente meer. Integendeel, de krachten die de rente naar beneden kunnen duwen, stapelen zich stilaan op. Zo zal de economische groei in de VS op korte termijn waarschijnlijk vertragen, met name door strengere financieringsvoorwaarden, een krimpend spaaroverschot bij gezinnen en de hervatting van de aflossing van studieleningen. We verwachten bovendien mogelijk een milde recessie in de VS, gevolgd door een gematigd herstel. Bijkomend spelen de geopolitieke gebeurtenissen in de achtergrond mee, waaronder het conflict in het Midden-Oosten. In tijden van grotere onzekerheid geven beleggers de voorkeur aan Amerikaanse en Duitse staatsobligaties vanwege hun relatieve veiligheid. En ook dat kan het rendement naar beneden trekken.

Sinds 2022 is het algemene renteniveau al spectaculair gestegen. Door de hardnekkige inflatie kan dat hoge renteniveau voor langer aangehouden worden, maar de piek is volgens ons hoogstwaarschijnlijk bereikt. Ervan uitgaande dat het beleid van de centrale banken zijn vruchten afwerpt, zouden ze vanaf de tweede jaarhelft van 2024 – wanneer de inflatie onder controle is – de rente weer kunnen verlagen om de economische groei aan te zwengelen. Dit zal op zijn beurt waarschijnlijk leiden tot een daling van de langetermijnrente.

De huidige periode lijkt dan ook een uitgelezen kans voor beleggers om het obligatiegedeelte van hun portefeuille verder aan te vullen en de hogere rendementen voor een langere periode vast te leggen. Waar de obligatiebelegger jarenlang vruchteloos naar op zoek was, is sinds enige tijd weer beschikbaar: een positief en degelijk nominaal rendement (= rendement voor inflatie). Zo degelijk zelfs dat we voor het eerst sinds de start van de financiële crisis in 2008 kunnen stellen dat obligaties vandaag aantrekkelijk zouden kunnen zijn voor nagenoeg elk type belegger.

Met name Investment Grade-bedrijfsobligaties uitgegeven in euro, die een hoge kwaliteit combineren met een aantrekkelijk rendement, hebben onze voorkeur. Enerzijds is de geboden premie voor het uitgeversrisico behoorlijk hoog in historisch perspectief, omdat deze uitgaat van een te negatief economisch scenario. En anderzijds is het huidige rendement van ongeveer 4,25% in de eurozone het hoogste niveau in meer dan 10 jaar⁴. Dit zal instromen in het segment blijven aantrekken, waardoor de koersen worden opgedreven en de rendementen worden gedrukt.

Voor High Yield-obligaties⁵ zijn de wanbetalingspercentages al gestegen en zullen wellicht verder de hoogte ingaan, naarmate uitgevers met een lagere rating moeite hebben om zich tegen hogere rentevoeten te herfinancieren. Dit noopt ons tot voorzichtigheid in deze categorie, ondanks de hoge rendementen.

Beleggingsproducten zijn onderhevig aan risico’s. Ze kunnen zowel omhoog als omlaag evolueren en de kans bestaat dat de belegger het bedrag van zijn belegging niet recupereert. Elke beleggingsbeslissing moet in overeenstemming zijn met uw Financial ID (beleggersprofiel). Meer info op deutschebank.be/financialid.

Prognoses zijn gebaseerd op veronderstellingen, schattingen, meningen en hypothetische modellen of analyses die onjuist kunnen blijken. Dit artikel en de informatie die het bevat vormen geen beleggingsadvies maar zijn louter ter illustratie.

¹ Investment Grade-obligaties zijn obligaties van uitgevers waarvan de financiële situatie als solide wordt beschouwd. Ze krijgen een rating van AAA tot BBB- bij Standard & Poor’s, of een equivalente rating bij Moody’s of Fitch. Hoe hoger de rating, hoe groter de kans dat de belegger op eindvervaldag wordt terugbetaald door de uitgever (behalve bij faillissement).

² Bloomberg Finance L.P.

³ Bron: reuters.com/markets/rates-bonds/bond-vigilantes-circle-battered-us-treasury-market-2023-10-05/

⁴ Bron: Bloomberg Finance L.P.

⁵ ‘Non-Investment Grade’-obligaties (High Yield) zijn obligaties van uitgevers waarvan de financiële situatie als veel riskanter wordt beschouwd. Ze hebben een rating tussen BB+ en D bij Standard & Poor’s, of een equivalente rating bij Moody’s of Fitch. Omdat het risico op wanbetaling door High Yield-uitgevers aanzienlijk hoger is, bieden ze een potentieel hoger rendement dan ‘Investment Grade’-obligaties.

⁶ De term ‘fonds’ is de gemeenschappelijke benaming voor een Instelling voor Collectieve Belegging (ICB), die kan bestaan onder het statuut van een ICBE (UCITS) of een AICB (niet-UCITS), en die diverse juridische vormen kan aannemen (BEVEK, GBF, enz.). Een ICB kan compartimenten bevatten.