De ECB geeft startschot van renteverhogingscyclus

Tijdens haar vergadering van 21 juli heeft de Europese Centrale Bank (ECB) voor het eerst sinds 2011 de beleidsrente verhoogd. Ze verhoogde de drie referentierentevoeten met 50 basispunten, wat meer was dan eerder was aangekondigd en door economen was verwacht. De monetaire waakhond van de eurozone laat daarmee het negatieve rentebeleid, dat in 2014 van start ging, achter zich. De depositorente stijgt van -0,5% naar 0%, de basisherfinancieringsrente stijgt naar 0,5% en de marginale leenrente stijgt naar 0,75%. Tijdens de laatste vergadering in juni werd slechts een renteverhoging van 25 basispunten verwacht. Vooruitblikkend op de komende vergaderingen benadrukte de centrale bank in haar persverklaring dat verdere rentestappen afhankelijk zullen zijn van de macro-economische gegevens, een standpunt dat Christine Lagarde tijdens de persconferentie herhaalde. De ECB zal dus van vergadering tot vergadering beslissen hoe ze het monetaire beleid wil normaliseren, en daarmee afwijken van haar eerdere aanpak van forward guidance.

Naast het rentebesluit heeft de centrale bank een nieuw programma voor de aankoop van obligaties aangekondigd, het Transmission Protection Instrument (TPI), om "ongerechtvaardigde, wanordelijke marktdynamieken die een ernstige bedreiging vormen voor de transmissie van het monetaire beleid in de eurozone" tegen te gaan. De ECB zou in het kader van het TPI vooral staatsobligaties en quasi-staatsobligaties willen kopen, als dat nodig is. Voorwaarde is wel dat de landen in kwestie zich aan de begrotingsregels van de EU houden en geen macro-economische onevenwichten vertonen. Ook obligaties van de particuliere sector kunnen aangekocht worden, mocht dat nodig zijn.

Een toekomstig besluit om het TPI te activeren zou gebaseerd zijn op een alomvattende beoordeling door de ECB van markt- en transmissie-indicatoren, de vastgestelde kwalificatiecriteria en de geschiktheid in relatie tot de inflatiedoelstelling.

De herbelegging van vervallende obligaties uit het noodhulpprogramma voor pandemieën (PEPP) moet echter de "eerste verdedigingslinie" blijven om potentiële pandemiegerelateerde risico's tegen te gaan.

De financiële markten reageerden met een hogere volatiliteit. De EuroStoxx 50 daalde licht na de bekendmaking van de beslissing van de centrale bank, maar sloot bijna ongewijzigd op 3.596. De rente op Duitse 10-jaars staatsobligaties sloot op het einde van de handelsdag iets lager af op 1,216%. De rente op Italiaanse staatsobligaties steeg eerst door het aftreden van premier Draghi, maar daalde vervolgens na de ECB-vergadering. De EUR was iets sterker ten opzichte van de USD en kwam boven de grens van 1,02. Goud steeg naar meer dan USD 1.712 / ons.

Bijna dag op dag tien jaar na Mario Draghi's historische aankondiging "whatever it takes", wordt de centrale bank geconfronteerd met een complexe situatie. De inflatiecijfers blijven stijgen en zullen naar verwachting niet voor september pieken. Bovendien is de economische groei geleidelijk aan het afzwakken.

De renteverhoging van 21 juli zal slechts het begin zijn van vele andere dit jaar, aangezien de inflatie in de eurozone ver verwijderd blijft van de door de ECB nagestreefde 2%. De centrale bank verwacht dat de inflatie hoog zal blijven, maar op middellange termijn zal terugvallen in de richting van 2%. De hint van ECB-president Lagarde dat ze niet langer forward guidance zal geven en in plaats daarvan van vergadering tot vergadering, afhankelijk van de macro-economische gegevens, zal beslissen over het rentepad, vergroot de onzekerheid en dit zal de volatiliteit op de financiële markten waarschijnlijk doen toenemen.

Tegen de achtergrond van de economische vertraging, de politiek fragiele situatie in Italië en de risico's die de oorlog in Oekraïne met zich meebrengt, staat de ECB voor een dilemma. Enerzijds moet ze ervoor zorgen dat de prijsdruk weer afneemt en zo haar geloofwaardigheid veiligstellen. Anderzijds zou een al te rigoureuze aanpak de economische bedrijvigheid in de eurozone extra onder druk kunnen zetten.

Met de aankondiging van de TPI breidt de ECB haar instrumentarium uit. Het valt nog te bezien of dit nieuwe obligatie-opkoopprogramma in een crisissituatie tot het verhoopte effect kan leiden.

Met deze eerste forse renteverhoging laat de Europese Centrale Bank zien dat ze vastbesloten is om de inflatie weer in de richting van haar doelstelling van 2% te brengen. Aangezien de inflatie voorlopig hoog zal blijven, moeten beleggers zich schrap zetten voor verdere renteverhogingen voor het einde van het jaar. De volatiliteit, vooral op de Europese obligatiemarkt, zal waarschijnlijk niet snel afnemen.

Is uw portefeuille nog aangepast aan de economische realiteit?