Welke veranderingen bracht 2020 voor de planning van uw vermogen, en wat brengt 2021? ?

Een notariële schenking organiseren, een zorgvolmacht opstellen of uw huwelijkscontract wijzigen: vroeger diende u hiervoor fysiek aanwezig te zijn bij de notaris om de akte te ondertekenen. Dat kan u nu zonder de deur uit te gaan, dankzij een digitale authentieke volmacht.

Hiermee geeft u aan een vertrouwenspersoon of een medewerker van het notariskantoor, die fysiek op het kantoor aanwezig is, de toestemming om in uw plaats een notariële akte te ondertekenen.

De digitale volmacht is geen tijdelijke maatregel, maar zal u ook bij een versoepeling van de coronamaatregelen kunnen blijven gebruiken. Mooi meegenomen: volgens Fednot besparen we daarmee per akte gemiddeld 140 km aan autoverplaatsingen uit¹. Bovendien is het gebruik van de digitale volmacht tot 31 december 2020 gratis.

Voor het schenken van roerende goederen heeft u 2 opties.

1. Via een notariële akte voor een Belgische notaris. In dit geval betaalt de schenker of begunstigde schenkingsrechten van 3 of 3,3%. Via een buitenlandse notaris kan ook, maar is sinds 15 december minder interessant (zie punt 4).
2. Met een bankgift. Hiermee schrijft u geld of effecten over naar de rekening van de begunstigde. Er is geen tussenkomst van de notaris en er geldt geen registratieverplichting. Als u de schenking niet registreert, zijn er geen schenkingsrechten te betalen. Indien u binnen de 3 jaar overlijdt, dan betaalt de begunstigde alsnog successierechten.

De procedure om een bankgift te laten registreren kan nu ook zonder dat de schenker of de begunstigde zich moeten verplaatsen. Door de coronamaatregelen zijn de kantoren Rechtszekerheid tijdelijk voor het publiek gesloten en kan u de registratieprocedure digitaal doorlopen.

Bij een overlijden moeten de erfgenamen een aangifte van nalatenschap indienen. In het Vlaams Gewest is dat bij de Vlaamse Belastingdienst, in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en het Waals Gewest zijn dat de kantoren Rechtszekerheid.

Bij een overlijden in België dient de aangifte binnen de 4 maanden te gebeuren. Gebeurt de aangifte te laat, dan worden in principe in het Vlaams Gewest belastingverhogingen toegepast en boetes in het Waals en Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

Deze regels werden niet gewijzigd, de toepassing wordt tijdelijk versoepeld.

• In het Vlaams Gewest zal er geen belastingverhoging voor een laattijdige aangifte van nalatenschap worden opgelegd indien de aangifte wordt ingediend ten laatste op 31 januari 2021, wanneer de oorspronkelijke indieningstermijn van de aangifte voorzien was tussen 1 november 2020 en 31 januari 2021. Het is niet nodig om zelf uitstel aan te vragen, de termijn wordt automatisch verlengd.
• In het Waals Gewest en in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest wordt de indieningstermijn voor de aangifte nalatenschap (en dus ook van de betaling van de successierechten) verlengd met 4 maanden, op voorwaarde dat de oorspronkelijke indieningstermijn verstreek tussen 1 november 2020 en 31 januari 2021. Het is niet nodig om zelf uitstel aan te vragen, de termijn wordt automatisch verlengd.

Als u een notariële roerende schenking wil doen, bent u niet verplicht om de akte door een Belgische notaris te laten verlijden. U kan ook opteren voor een buitenlandse notaris. Hierdoor waren er tot voor kort geen schenkingsrechten in België verschuldigd. Wel moest u dan rekening houden met de ‘verdachte periode’ van 3 jaar na de schenking.

Deze fiscaal gunstige techniek behoort sinds 15 december 2020 tot het verleden. Voortaan is de registratie van een schenkingsakte voor een buitenlandse notaris wél verplicht (niet voor schenkingen vóór 15 december 2020). Dat betekent dus ook dat er op deze schenkingen voortaan schenkbelasting verschuldigd is.

Dit betekent echter niet dat vanaf die datum belastingvrij schenken onmogelijk wordt. Schenkingen die niet voor een notaris gebeuren, zoals een bankgift, worden immers niet geviseerd door deze maatregel.

De Vlaamse regering stoomde in 2020 een voorontwerp van decreet voor, dat eens goedgekeurd, belangrijke gevolgen heeft in het Vlaams Gewest. Zo zal het vanaf 1 juli 2021 niet meer interessant zijn om verre familie of vrienden te bevoordelen via een duolegaat.

Een duolegaat is een techniek die vaak gebruikt wordt door mensen die geen naaste verwanten hebben en die een ver familielid, bijvoorbeeld een nichtje, via testament willen begunstigen. Zonder de techniek van het duolegaat wordt een legaat aan het nichtje zwaar belast. Het toptarief in de erfbelasting voor deze categorie van erfgenamen bedraagt immers 55% in het Vlaams Gewest. Met een duolegaat kan deze zware erfbelasting enigszins getemperd worden.

Hoe werkt het? Een duolegaat bestaat uit twee legaten: een algemeen en een bijzonder legaat. Verschillende varianten zijn mogelijk maar bij een klassiek duolegaat wordt een goed doel (vzw, stichting …) als algemene legataris aangeduid en het nichtje als bijzondere legataris. Als algemene legataris zal het goede doel de volledige nalatenschap van de erflater vererven, weliswaar na aftrek van het bijzonder legaat aan het nichtje. Het goede doel verkrijgt dit legaat echter enkel als het niet alleen de erfbelasting draagt die verschuldigd is op zijn deel, maar ook deze verschuldigd op het deel van het nichtje. Het nichtje krijgt dus haar bijzonder legaat van het goede doel vrij van erfbelasting (netto).

Vanaf juli 2021 kan u uw nichtje of iemand buiten uw directe familie niet langer fiscaal bevoordelen met het duolegaat. Het systeem op zich wordt niet geschrapt, maar door een aanpassing in de fiscale berekening verdwijnt in essentie het nut van het duolegaat.

Deze nieuwe regelgeving zal in werking treden voor overlijdens vanaf 1 juli 2021. Heeft u een duolegaat in uw testament opgenomen, dan is het dus aangewezen om dit te herzien en eventuele alternatieve planningstechnieken te overwegen.

Dit is niet alleen een streep door de rekening van uw nichtje, maar ook door die van liefdadigheidsinstellingen. Gelukkig heeft de Vlaamse regering met dit laatste rekening gehouden. Daarom worden vanaf 1 juli 2021 geen erfbelasting noch schenkbelasting meer geheven op legaten of schenkingen aan een goed doel. Het moet dan wel gaan om (o.a.) vzw’s of stichtingen van openbaar nut. Hoewel private stichtingen ook een belangeloos doel (kunnen) behartigen, komen deze niet voor deze tariefverlaging in aanmerking.

De Vlaamse regering heeft nog andere plannen, die eens goedgekeurd, ook belangrijke gevolgen zullen hebben in het Vlaams Gewest.

Wil u - ondanks de afschaffing van het duolegaat - alsnog een vriend of zijverwant laten delen in uw nalatenschap? Dan kan dit voortaan via een vriendenerfenis, met een notarieel authentiek testament.

Concreet kan u tot 15.000 euro nalaten aan alle natuurlijke personen andere dan deze in rechte lijn of tussen partners. Hierop dient slechts 3% erfbelasting betaald te worden.

Klinkt mooi … alleen bedraagt de maximumwaarde waarvoor deze tariefverlaging geldt, globaal genomen slechts 15.000 euro. Als u dus meerdere begunstigden aanduidt, geldt de drempel van 15.000 euro niet per vriend, maar wél voor alle vrienden samen.

Boven dit bedrag zijn de gewone progressieve tarieven in de erfbelasting van toepassing (tot 55%). Deze regeling wordt van toepassing op overlijdens vanaf 1 juli 2021.

Een roerende schenking (geld, aandelen, beleggingsfondsen …) kan steeds voor een Belgische notaris gebeuren. Op deze schenking worden dan registratierechten (schenkingsrechten) ingehouden. Maar u kan ook opteren voor een niet-geregistreerde schenking, waarop geen schenkingsrechten verschuldigd zijn.

Wel moet u dan rekening houden met de zogenaamde ‘verdachte periode’ van 3 jaar. Dit betekent dat als u binnen de 3 jaar na de schenking overlijdt (en de schenking in die tijd niet ter registratie werd aangeboden), de begunstigde alsnog erfbelasting zal betalen op de geschonken goederen (doorgaans aan hogere tarieven). Leeft u langer dan 3 jaar na de schenking dan betalen de begunstigden hierop geen erfbelasting.

In het Vlaams Gewest was er sprake om deze verdachte periode te verlengen tot 4 jaar voor niet-geregistreerde schenkingen gedaan vanaf 1 juli 2021. De Vlaamse regering zou echter terugkomen op die beslissing. De verdachte periode van 3 jaar zou dus gewoon behouden blijven.

Als u vragen hebt of een doordachte vermogensplanning wilt opmaken, kunt u contact opnemen met uw adviseur, notaris en/of de dienst Estate Planning - Private Banking van Deutsche Bank.

¹ Bron: Notaris.be naar Fednot, Ondertekening van notariële akte via videoconferentie tekent forse groei op.