Geschreven door
Levi De Feyter & Jonas Baert
Senior Estate Planners
De regelgeving evolueert razendsnel en daarom vinden we het belangrijk om deze informatie met u te delen.
Ontdek de auteurs van dit artikel:
Levi (33), haalde de diploma’s Masterclass Estate and Personal Financial Planning en een Executive Master in Wealth and Estate Management. Hij heeft meer dan 10 jaar ervaring in fiscaliteit en vermogensplanning en focust zich bij Deutsche Bank vooral op de civielrechtelijke en fiscale aspecten van een familiale vermogensplanning. Buiten de bank is Levi ook docent aan de Antwerp Management School. In zijn vrije tijd houdt hij van lopen en lezen.
Jonas (30), een gedreven sporter en actieve reiziger, heeft een Professionele Bachelor na Bachelor in Toegepaste Fiscaliteit en een Executive Master in Wealth and Estate Management. Met deze diploma’s op zak heeft hij vandaag al 8 jaar ervaring in fiscaliteit en vermogensplanning, met – net als Levi – een focus op de civielrechtelijke en fiscale aangelegenheden.
Het zijn ongekende tijden. We verkeren in een globale crisis met op heel wat vlakken enorme uitdagingen om te overwinnen. Bovendien hebben de belastingdienst en de wetgever in 2020 ook niet stilgezeten en is er op korte tijd toch heel wat gewijzigd. Op vlak van vermogensplanning is de impact hiervan zeker voelbaar en merken we in de praktijk een stijgende trend van het aantal mensen dat hun vermogensplanning wenst te regelen.
Misschien is het belangrijkste advies dat wij u kunnen geven het volgende: hou rekening met de verschillende burgerrechtelijke, fiscale en zelfs psychologische aspecten bij het uitwerken van uw vermogensplanning. Een goede vermogensplanning bestaat volgens ons uit o.a. een symbiose tussen uw huwelijkscontract, testament, zorgvolmacht en schenking. Deze moeten op elkaar afgestemd zijn om een optimale civiele en fiscale vermogensplanning te bereiken. In dit artikel behandelen we één van de meest gebruikte planningstechnieken, namenlijk de schenking van roerende (en onroerende) goederen. Informatie over andere technieken zoals o.a. het testament, de schenking van onroerende goederen, het huwelijkscontract, de zorgvolmacht … vindt u in onze Gids voor uw vermogen.
Waarom schenken?
Schenken is voor veel mensen een belangrijke stap in hun leven. Zij hebben in de loop van de jaren een vermogen opgebouwd, waarvan ze een deel definitief en onherroepelijk willen schenken om later minder successierechten te moeten betalen. Het is namelijk zo dat uw erfgenamen bij een overlijden progresieve successierechten zullen moeten betalen als u niets onderneemt. Afhankelijk van het bevoegde gewest bij het overlijden bedraagt het hoogste tarief 27% in het Vlaams Gewest en 30% in het Waals en Brussels Hoofdstedelijk Gewest.
Belangrijke wijziging: impact COVID-19 op de waardering van de nalatenschap
Voor de meeste goederen die u erft moet u de waarde begroten op datum van overlijden. Omvat uw nalatenschap financiële instrumenten genoteerd op een Belgische of op een in een andere EER-lidstaat gereglementeerde markt of op een zogenaamde multilaterale handelsfaciliteit (Euronext bijvoorbeeld), dan heeft men in de drie Gewesten in principe de keuze tussen de beurswaarde op de dag van het overlijden, de beurswaarde van één maand na het overlijden en de beurswaarde van twee maanden na het overlijden.
De Vlaamse decreetgever heeft als gevolg van de coronacrisis tijdelijk een bijkomend waarderingsmoment voorzien, namelijk de beurswaarde van drie maanden na het overlijden. De bijkomende keuzemogelijkheid geldt voor alle overlijdens die in België plaatsvonden in de periode van 13 november 2019 tot en met 30 september 2020.
In dit artikel leest u hier meer over.
Een schenking kan een fiscaal voordeel opleveren maar er is ook een belangrijk nadeel aan verbonden: een schenker kan de schenking behoudens uitzonderlijke gevallen niet meer terugdraaien. Dit is dan ook de voornaamste reden om zich niet blind te staren op een (eventuele) fiscale besparing maar ook het ruimere plaatje te bekijken.
Wat zijn de mogelijkheden om te schenken?
1. U schenkt een onroerend goed
Wanneer u een onroerend goed (bv. een appartement of een woning) dat in België ligt wil schenken dan moet u altijd een Belgische notaris inschakelen en is er dus altijd schenkbelasting verschuldigd. De progressieve tarieven voor de schenking van vastgoed hangen af van de waarde van het geschonken onroerend goed en de verwantschap met de schenker. Het tarief is in alle gewesten dezelfde en schommelt voor een schenking aan de kinderen en de partner van 3 tot 27 procent, voor anderen van 10 tot 40 procent. Voor de berekening van de te betalen schenkbelasting zal men altijd rekening houden met de waarde van de volle eigendom van het geschonken (breukdeel van het) onroerend goed, ook al wordt enkel de blote eigendom geschonken.
Bovendien bent u bij een notariële schenking van een onroerend goed ook nog het ereloon van de notaris en de diverse aktekosten verschuldigd.
Belangrijke wijziging: impact nieuwe federale beslissing bij gesplitste aankoop vanaf 1 augustus 2020 voor het Brussels Hoofdstedelijk en het Waals Gewest
Wat is een gesplitste aankoop?
Ouders kopen het levenslang vruchtgebruik van een woning, hun zoon en dochter kopen de blote eigendom. Bij het overlijden van de langstlevende van de ouders dooft het vruchtgebruik uit en wast dit aan bij de blote eigendom van de twee kinderen. De kinderen worden volle eigenaar van de woning en dit in principe zonder dat zij erfbelasting verschuldigd zijn.
Wanneer de kinderen niet over voldoende kapitaal beschikken om de blote eigendom te betalen gaan de ouders vaak over tot een voorafgaande schenking opdat de kinderen de aankoop van de blote eigendom kunnen financieren. Het is over deze voorafgaande schenking dat er een aantal zaken worden verduidelijkt.
Nieuwe federale beslissing
Specifiek voor inwoners van het Brussels Hoofdstedelijk en Waals Gewest gelden voor gesplitste aankopen vanaf 1 augustus 2020 enkele bijkomende voorwaarden. In het Vlaams Gewest is er momenteel geen specifiek standpunt over de gesplitste aankoop van vastgoed gepubliceerd maar wellicht zal de Vlaamse Belastingadministratie hierover binnenkort ook een standpunt innemen. De voorafgaande schenking van de waarde van de blote eigendom kan notarieel gebeuren of via bankgift. De bankgift hoeft niet verplicht geregistreerd te worden maar kan wel vrijwillig worden aangeboden aan elk kantoor Rechtszekerheid.
Wat wijzigt er? Wanneer er bij de gesplitste aankoop in de verkoopovereenkomst of compromis een betaling van een voorschot is voorzien dan zullen de ouders-schenkers – die inwoner zijn van Brussels Hoofdstedelijk en Waals Gewest- volgens een letterlijke lezing van het standpunt het volledige bedrag van de blote eigendom moeten schenken aan de kinderen-blote eigenaars vóór de ondertekening van het compromis. Dit zou betekenen dat zelfs wanneer de blote eigenaars een deel van de prijs zelf kunnen betalen, toch de volledige prijs van de blote eigendom geschonken moet worden. We gaan ervan uit dat dit niet de intentie was van de fiscus maar het is wachten op bijkomende informatie.
Hierbij mag men niet vergeten dat de fiscale woonplaats bij overlijden van de schenker-erflater bepaalt welke gewestelijke regeling van toepassing zal zijn.
Voorbeeld:
Voor ouders die in 2021 een woning in het Vlaams Gewest gesplitst aankopen, maar een aantal jaar later overlijden als fiscaal inwoner van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest zal de federale regelgeving én interpretatie (bv. voor wat betreft de schenking van de volledige aankoopsom vóór ondertekening van het compromis ingeval er een betaling van een voorschot wordt voorzien) van toepassing zijn.
2. U schenkt een roerend goed
Indien u roerende goederen (bv. een geldsom, effectenportefeuille of juwelen) wil schenken bent u niet bij wet verplicht om naar een Belgische notaris te stappen. U kan dit in de praktijk op verschillende manieren doen:
- Voor een Belgische notaris. Voor bepaalde schenkingen is de notariële vorm vereist, zoals bijvoorbeeld voor de schenking van aandelen van een vennootschap of voor een schenking met voorbehoud van vruchtgebruik. Ook bij een schenking met tal van lasten, voorwaarden en modaliteiten verdient een notariële akte vaak de voorkeur. Hierbij geldt een verplichte registratie van de akte door de notaris. U betaalt schenkbelasting.
- Via een bankgift. Bij een bankgift schrijft u het geld en/of de effecten over van uw rekening naar een rekening op naam van de begunstigde. Bij de overschrijving maakt u een begeleidend document op (pacte adjoint genoemd). Dat document bevestigt dat de overschrijving als schenking bedoeld is. Hierin kunt u ook enkele voorwaarden opnemen. Hiervoor hoeft u niet naar de notaris en is er ook geen verplichte registratie. U betaalt hierbij geen schenkbelasting. U kan wel zelf spontaan overgaan tot registratie van de bankgift in België (wel schenkbelasting verschuldigd).
- Voor een buitenlandse notaris (bv. Nederlandse notaris). Hier geldt voorlopig geen verplichte registratie van de akte, niet door de buitenlandse notaris, niet door uzelf. U betaalt geen schenkbelasting. U kan wel zelf spontaan overgaan tot registratie in België (wel schenkbelasting verschuldigd). De keuze tussen een vrijwillige registratie met betaling van het schenkbelasting of het laten lopen van de fiscale risicotermijn zal verdwijnen vanaf 15 december 2020.
Belangrijke wijziging: impact voor schenkingen die plaatsvinden voor een buitenlandse notaris vanaf 15 december 2020
Buitenlandse notariële schenkingsakten moeten vanaf 15 december 2020 verplicht geregistreerd worden in België en dit ongeacht of het gaat om schenkingen in volle eigendom of met voorbehoud van vruchtgebruik. De keuze tussen een vrijwillige registratie met betaling van schenkbelasting of het laten lopen van de fiscale risicotermijn zal dus verdwijnen. Schenkingen die niet voor een notaris gebeuren, zoals een bankgift, worden niet geviseerd. Voor deze schenkingen blijft het huidige systeem bestaan en deze schenkingen moeten dus niet verplicht worden geregistreerd vanaf 15 december 2020. Tenslotte is het zo dat deze wetswijziging geen impact zal hebben voor alle schenkingen die vóór 15 december 2020 hebben plaatsgevonden voor een buitenlandse notaris.
In dit artikel leest u hier meer over.
3. Registratie van uw roerende schenking
Of een schenking van een roerend goed in België al dan niet onderworpen is aan schenkbelasting, hangt dus af van de vraag of de schenking geregistreerd wordt bij de fiscale administratie of niet. Laat u de schenking – verplicht of vrijwillig – in België registreren, dan is er schenkbelasting verschuldigd. Het grote voordeel van een registratie? Door de schenking te registreren loopt u in principe niet meer het risico dat er op de geschonken goederen later nog successierechten moet worden betaald, zelfs niet indien de schenker overlijdt binnen de fiscale risicotermijn van drie jaar vanaf de schenking (of zeven jaar voor de schenking van familiale ondernemingen en vennootschappen in het Vlaams Gewest).
De procedure om een schenking te laten registreren kan verlopen via eender welk kantoor Rechtszekerheid (voorheen registratiekantoor). De schenkbelasting is verschuldigd in het gewest waar de schenker zijn fiscale woonplaats heeft en zal berekend worden op de waarde van de goederen op moment van de registratie.
Om uw bankgift te laten registreren moet de originele pacte adjoint (bewijsdocument van de gedane schenking), met de originele handtekeningen van schenker en begiftigde, ter registratie worden aangeboden.
Belangrijke wijziging: impact COVID-19 op de registratie van uw schenking
Door de COVID-19 maatregelen zijn de kantoren Rechtszekerheid tijdelijk voor het publiek gesloten en kan u de procedure om de schenking te laten registreren digitaal doorlopen.
In dit artikel leest u hier meer over.
Het is nu ook mogelijk om uw bankgift digitaal te laten registreren. De pacte adjoint kan via e-mail worden doorgestuurd naar het kantoor Rechtszekerheid. Op basis van het ontvangen document zal worden overgaan tot registratie. De originele pacte adjoint (alsook een extra kopie) dient vervolgens per post – bij voorkeur aangetekend - te worden verstuurd.
In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en het Waals Gewest
In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en het Waals Gewest moeten de schenkingsrechten voorafgaand aan de registratie worden betaald via een bankoverschrijving. Indien men niet weet hoeveel de schenkingsrechten exact bedragen, kan men vooraf een berekening vragen aan het kantoor Rechtszekerheid. De Administratie zal pas overgaan tot registratie van de pacte adjoint wanneer de schenkingsrechten effectief op de rekening staan en op voorwaarde dat het originele document effectief wordt nagestuurd.
In het Vlaams Gewest
In het Vlaams Gewest is het niet nodig om de schenkbelasting voorafgaand aan de registratie te betalen. Het kantoor Rechtszekerheid zal het geregistreerde document doorsturen naar de Vlaamse Belastingdienst, die op haar beurt de verschuldigde belasting vordert van de belastingplichtige. Belangrijk is dat de datum waarop het document digitaal werd doorgestuurd geldt als datum van registratie, op voorwaarde dat het originele document effectief wordt nagestuurd.
In dringende gevallen kunt u ook nog opteren om uw schenking (pacte adjoint of de buitenlandse notariële schenkingsakte) neer te leggen ‘onder de minuten’ bij een Belgische notaris. Van zodra deze neerlegging voor het overlijden plaatsvindt, wordt er schenkbelasting geheven over de schenking en geen erfbelasting.
Hoe kan u extra bescherming voor de schenker inbouwen bij een schenking?
Overweegt u een schenking? Houd dan ook rekening met de psychologische aspecten. Als u op het punt staat een aanzienlijk deel van uw vermogen aan de kinderen over te dragen kunnen bepaalde emoties of angsten opdoemen. Zoals het ‘Ferrari’-syndroom of de angst dat de kinderen met de schenking luxueuze uitgaven zullen doen. Of het ‘hangmat’-syndroom waarbij ouders vrezen dat de kinderen hun studies of professionele loopbaan zullen verwaarlozen.
Daarom kunt u ook beschermende voorwaarden en modaliteiten toevoegen aan een schenking.
We geven enkele voorbeelden.
- beding van conventionele terugkeer
Dit beding zorgt ervoor dat de geschonken goederen kunnen terugkeren naar uw vermogen in het geval de begiftigde van de schenking vooroverlijdt. Deze terugkeer gebeurt in principe zonder successie- of schenkingsrechten. Het staat de schenker vrij om de teruggekeerde goederen nadien opnieuw te schenken. - vervreemdingsverbod
Om te vermijden dat de begiftigde de geschonken goederen zou vervreemden tijdens het leven van de schenkers zonder hun toestemming kunnen deze laatsten een vervreemdingsverbod in de schenkingsakte laten opnemen. - verbod tot inbreng in een huwgemeenschap/onverdeeldheid
U zou kunnen overwegen in de schenkingsakte een verbod tot inbreng in een huwgemeenschap/onverdeeldheid laten opnemen. Met dit beding verbindt de begiftigde zich ertoe om de geschonken goederen niet in te brengen in eender welke gemeenschap (zoals een huwgemeenschap) of onverdeeldheid. Hierdoor kan u onder andere vermijden dat uw schoonzoon of schoondochter op één of andere manier rechten zou kunnen laten gelden op de door u geschonken goederen. - voorbehoud van vruchtgebruik
U zou er ook voor kunnen kiezen om te schenken met voorbehoud van vruchtgebruik. De begiftigde verkrijgt in dat geval enkel de blote eigendom van de geschonken goederen. Als vruchtgebruiker heeft u recht op de burgerrechtelijke vruchten (zijnde de intresten, dividenden, coupons, huuropbrengsten) van de geschonken goederen van zodra ze ontstaan. Voor de schenking van roerende goederen zoals een effectenportefeuille wordt daarnaast regelmatig een beheersvolmacht ten gunste van de vruchtgebruiker(s) in de schenkingsakte opgenomen. Op deze manier heeft u als schenker de mogelijkheid om het beheer van de geschonken goederen onder bepaalde voorwaarden verder te zetten.
De notariële vorm is vereist voor een schenking met voorbehoud van vruchtgebruik. Voor roerende goederen heeft u daarbij de keuze tussen een Belgische en een buitenlandse notaris. Voor de Belgische notaris geldt er een verplichte registratie van de akte waardoor u steeds schenkbelasting betaalt. Indien u een schenking organiseert via een buitenlandse notaris heeft u momenteel nog steeds de keuze tussen een vrijwillige registratie met betaling van de schenkbelasting of het laten lopen van de fiscale risicotermijn.
Zoals eerder aangehaald ligt er momenteel echter een wetsontwerp klaar om notariële schenkingsakten die worden verleden in het buitenland door een Belgisch inwoner vanaf 15 december 2020 verplicht te registreren in België. Indien het wetsontwerp in de huidige vorm gestemd zou raken, zou dit betekenen dat schenkingen via een buitenlandse notaris vanaf 15 december 2020 ook verplicht geregistreerd dienen te worden in België. Heeft u er goed over nagedacht en wenst u alsnog een schenking met voorbehoud van vruchtgebruik in het buitenland te organiseren, dan is het raadzaam om dit niet te lang uit te stellen.
Volgende keer : het nut van de zorgvolmacht
De zorgvolmacht is een instrument voor vermogensplanning waarin u kunt bepalen hoe (en door wie) het beheer van uw vermogen moet gebeuren als u dat zelf niet meer kan omdat u onbekwaam bent geworden. Maar er valt nog veel meer over te vertellen. In ons volgende artikel gaan we er daarom dieper op in.
Meer weten?
Als u vragen hebt of een doordachte vermogensplanning wilt opmaken, kunt u contact opnemen met uw adviseur, notaris en/of de dienst ‘Estate Planning - Private Banking’ van Deutsche Bank.
Deel dit artikel
Lees ook
Dit artikel vormt geen fiscaal of juridisch advies. De fiscale behandeling hangt af van de individuele situatie van de cliënt en kan in de toekomst wijzigen. Wanneer verwezen wordt naar een fiscaal stelsel, dan dient dat te worden begrepen als het fiscaal stelsel van toepassing op een gemiddelde retailcliënt in de hoedanigheid van een natuurlijk persoon die Belgisch ingezetene is.