Poetin gaat over tot actie

Geschreven door

Deepak Puri, Dr. Dirk Steffen & Sam Matthews

Chief Investment Officer Americas - Global Chief Investment Strategist - Head of Chief Investment Office Americas

Samengevat:

Na wekenlange onderhandelingen en publieke verklaringen tussen het Westen en Rusland, erkent president Vladimir Poetin officieel de door separatisten gecontroleerde gebieden van Oekraïne als onafhankelijke republieken en stuurde militaire troepen naar de regio.

Zowel de leiders van de Verenigde Staten als van de Europese Unie veroordelen de actie en startten onmiddellijk de sanctieprocedures op tegen Rusland.

Wat is er gebeurd?

Na weken van oplopende spanningen is de situatie in Oekraïne verder geëscaleerd. Nadat Rusland afgelopen dinsdag aangaf een de-escalatie van het conflict te willen, is de situatie snel veranderd met de officiële erkenning door Vladimir Poetin van de twee zelfuitgeroepen Oost-Oekraïense republieken Donetsk en Luhansk. Daarenboven zendt Poetin troepen naar het gebied om "de veiligheid te garanderen". Als reactie op deze militaire bewegingen, startten de VS en de Europese Unie een sanctieprocedure op. Deze sancties zijn in eerste instantie beperkt tot nieuwe investeringen in, handel met en financiering van de afgescheiden regio’s Donetsk en Luhansk.

De omvang van eventuele toekomstige sancties zal uiteraard afhangen van de verdere evolutie van het conflict. Het is afwachten of de ’moeder van alle sancties’ (een uitdrukking gebruikt door de Amerikaanse senator Robert Menendez) moet worden ingesteld. Intussen zetten de Westeuropese landen de sancties om in praktijk, waarbij Duitsland het goedkeuringsproces voor de gaspijpleiding Nord Stream 2 in de ijskast heeft gezet.

Er heerst op dit moment grote onzekerheid over de volgende stappen van alle betrokken partijen (Rusland, Oekraïne, de separatisten, Europese landen, de VS, de NAVO en zelfs China).

Wat betekent dit voor beleggers?

Wanneer het om geopolitieke kwesties gaat, is het bijna onmogelijk de exacte uitkomst te voorspellen. Er zijn echter drie hoofdscenario's denkbaar: ten eerste de-escalatie, ten tweede escalatie, en ten derde aanhoudende spanning.

1. De-escalatie

Dit zou de meest wenselijke uitkomst zijn, waarbij diplomatieke inspanningen kunnen resulteren in kleine concessies aan Rusland, met name op economisch vlak, en/of in een grotere betrokkenheid van Rusland bij de internationale politiek. In dit scenario zullen de beurzen zich waarschijnlijk herstellen, zij het op beperkte schaal, omdat de wereldwijde verkoopgolf niet zo ernstig is geweest als aanvankelijk werd gevreesd. De energieprijzen kunnen iets terugvallen, maar slechts in beperkte mate omdat andere fundamentele factoren blijven bestaan (gastekorten, langdurige onderinvesteringen door grote oliemaatschappijen en een sterke vraag als gevolg van de heropening van de economie na de pandemie). Helaas lijkt de kans op een snelle de-escalatie momenteel vrij klein.

2. Escalatie

Er zijn verschillende graden van escalatie mogelijk: de eerste is het optreden van Rusland op maandag, met de mogelijkheid van verdere militaire confrontaties in de rest van Oekraïne en, ten slotte, een volledig militair conflict met de NAVO, hoewel dit onwaarschijnlijk is. Sancties zijn de verwachte reactie, waarbij de mate van strengheid toeneemt naargelang van de respectieve stadia. Het zal gaan om ’klassieke‘ beperkingen voor de betrokken personen en bedrijven, sancties in verband met energie, dollartransacties, beleggingen in obligaties (primaire en secundaire markten), beperkingen voor de banksector, enz. Ook ’modernere’ maatregelen zijn mogelijk, zoals uitvoerbeperkingen voor belangrijke technologische componenten. De energiemarkten zullen onder druk blijven staan en olieprijzen zouden gedurende een langere periode boven 100 USD per vat kunnen blijven. Dit kan dan weer een invloed hebben op de benzineprijzen in de VS, wat politiek gevoelig ligt in de aanloop naar de tussentijdse verkiezingen. De aandelenmarkten zullen waarschijnlijk regelmatig klappen krijgen totdat de ingeprijsde risicopremie voldoende hoog is. Veilige havens zoals de Amerikaanse dollar, de Zwitserse frank, goud en staatsobligaties zullen profiteren van een ’vlucht naar veiligheid’.

3. Spanningen zullen aanhouden

In het derde scenario ten slotte zullen deze geopolitieke spanningen in de afzienbare toekomst aanwezig blijven. Zoals met de Krim in 2014, kunnen militaire dreigementen en verlammende sancties nog enige tijd deel uitmaken van de retoriek, met duidelijke negatieve economische gevolgen in Rusland, Oekraïne en de meeste andere landen, die zullen lijden onder de hoge risicopremies in de grondstoffenmarkten.

Als wij echter mogen afgaan op de geschiedenis, hebben militaire conflicten over het algemeen een beperkte invloed op de aandelenmarkten op lange termijn. Hoewel de eerste reactie van de aandelenmarkten bijna altijd negatief en vaak aanzienlijk is, hebben zij de neiging om de verliezen na verloop van tijd te verminderen. Sinds 1941 (Pearl Harbor) heeft de S&P 500 na een militaire crisis gemiddeld 5% verloren en duurde het gemiddeld 20 tot 43 dagen om de verliezen weer goed te maken. Gemiddelden verbergen echter evenveel als zij onthullen: de invasie van Irak in Koeweit resulteerde in een daling van 17% met 71 dagen tot het dieptepunt en een herstelfase van 189 dagen. Risicobeheer is daarom een essentieel element en de situatie zal nauwlettend moeten worden opgevolgd.

Het Oekraïense conflict komt ook op een moment dat centrale banken over de hele wereld worden geconfronteerd met hogere inflatie, die hardnekkiger is dan tot een paar maanden geleden werd verwacht. Het is dan ook onwaarschijnlijk dat de Federal Reserve (Fed) de volgende renteverhogingscyclus zal afremmen nog voor hij is begonnen. Dit kan uiteraard veranderen zodra de financieringsvoorwaarden aanzienlijk verslechteren en uiteindelijk de economische activiteit belemmeren, hetgeen op zijn beurt de inflatoire druk tempert. Gelukkig is het nog niet zover, want de beursverliezen en de toenemende creditspreads zijn nog beperkt. In het algemeen is het eerder de macro-economische context van het conflict die de marktbewegingen dicteert dan het conflict zelf, hoewel een schok in de energieprijzen de groeivooruitzichten kan temperen.

De situatie bij de ECB is vergelijkbaar, aangezien haar topambtenaren pas onlangs het ’overgangskamp’ hebben verlaten en de inflatieprognoses waarschijnlijk naar boven zullen bijstellen. Natuurlijk is de politieke druk groot, aangezien de energieprijzen de kleinhandelsmarkten steeds meer beïnvloeden en veel economieën na de zware recessie van Covid-19 nog kwetsbaar zijn. Over het geheel genomen is een moedige monetaire reactie aan beide zijden van de Atlantische Oceaan onwaarschijnlijk.

Wij bevinden ons duidelijk in de beginfase van het conflict en de volatiliteit zal waarschijnlijk hoog blijven. Maar mettertijd zullen er zich beleggingskansen aandienen en fundamenteel gezonde beleggingen kunnen ondertussen te veel afgestraft kunnen zijn. Met dit in gedachten raden wij aan de nadruk te leggen op risicobeheer, rekening houdend met de strategische assetallocatie en mogelijke herallocaties na verloop van tijd.